Ergonomia kuchni

Czym kierować się przy wyborze kuchni? – kuchnia i jej ergonomia.

Przed wyborem mebli kuchennych należy zadbać by wyposażenie kuchni spełniało kryteria ergonomii.

Pozwoli to pracować w kuchni bez bólu kręgosłupa czy nóg oraz wyeliminować wynikające ze złego ustawienia mebli wpadanie na innych użytkowników kuchni.
Ergonomia kuchni nie jest sprawą błahą jeśli policzymy jak dużo czasu dziennie spędzamy w tym pomieszczeniu.
Przyjmując, że przygotowanie śniadania i kolacji zajmuje po 20 minut, a obiadu 1 godzinę, oraz dodając 20 minut na sprzątanie po posiłkach, otrzymujemy 2 godziny w ciągu dnia spędzone w kuchni.

Naukowcy badający ergonomię kuchni podzielili ją na kilka stref funkcjonalnych.
Podział ten wynika z wyodrębnienia i uporządkowania prac, które wykonuje się w przestrzeni kuchennej.
Oprócz obróbki i gotowania posiłków jest to mycie, przechowywanie oraz gromadzenie zapasów.

Przy określaniu kolejności stref należy wziąść pod uwagę, że osobom praworęcznym wygodniej będzie poruszać się zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara, a leworęcznym – w stronę przeciwną.

Kuchnię dzielimy na strefy:

1. Strefa magazynowania.
W tej strefie gromadzimy zapasy i przechowujemy gotowe potrawy oraz półprodukty.
Dobrze jest zlokalizować tę strefę jak najbliżej wejścia do kuchni, co pozwoli znacznie skrócić drogę transportu zakupów na przeznaczone im miejsce.
W strefie spiżarni powinny znaleźć się: lodówka, szafki do przechowywania produktów sypkich, wody czy konserw, a także rozmaite kosze na jarzyny i inne produkty.
Niewielki blat o długości ok. 40-60 cm umieszczony w tej strefie, pozwoli na ułatwioną, wstępną obróbkę produktów – ich rozpakowywanie, segregowanie oraz krojenie.
Najwygodniej, by znalazł się on między lodówką a zlewozmywakiem.

2. Strefa oczyszczania.
W tej strefie następuje przygotowanie produktów do dalszej obróbki: mycie, obieranie, czyszczenie. Wyposażeniem tej strefy powinny być: zlewozmywak, przestrzeń na gromadzenie i segregację odpadów, zmywarka oraz kolejny blat (o długości 60-100 cm), służący przygotowaniu żywności do obróbki termicznej.
W tej strefie należy również przewidzieć miejsce na noże, sitka, robot kuchenny czy mikser.

3. Strefa obróbki.
W tej części konieczne jest umieszczenie szafek przeznaczonych do przechowywania garnków, mikrofalówka, piekarnik i płyta grzewcza – wszystko w bezpośrednim zasięgu.

4. Strefa podawania.
Strefa ta powinna posiadać blat do odstawiania gorących naczyń i przygotowywania jedzenia niewymagającego gotowania, a także do dekoracji potraw.
Wygodnie jest umieścić tutaj szafki z nakryciami stołowymi i przedmiotami służącymi do dekoracji stołu.

W tej części konieczne jest umieszczenie szafek przeznaczonych do przechowywania garnków, mikrofalówka, piekarnik i płyta grzewcza – wszystko w bezpośrednim zasięgu.

Najwygodniej zaplanowana kuchnia ma tak rozłożone strefy funkcjonalne, że droga, jaką pokonujemy, poruszając się między nimi, ma kształt trójkąta. Jest wtedy możliwie najkrótsza i zarazem najbardziej efektywna.

Istotna jest kolejność usytuowania najważniejszych urządzeń i relacje pomiędzy nimi.

Oczywiście, meble w naszych kuchniach ustawiane są na różne sposoby. Wszystko zależy od kształtu i wielkości pomieszczenia. Jedne konfiguracje spełniają regułę trójkąta lepiej, inne trochę gorzej. Jednak dążenie do przestrzegania trójkątnego układu, niemal w każdym przypadku pomaga urządzić pomieszczenie tak, by było ono wygodne dla jego użytkowników.

Układ dwurzędowy – daje możliwość ustawienia wszystkich koniecznych elementów idealnie w zgodzie z zasadą trójkąta roboczego. Warunek: odległość między dwoma rzędami szafek musi wynosić minimum 90 cm (najlepiej, gdy ma ok. 120 cm).

Układ dwurzędowy z wyspą – stwarza duże możliwości aranżacyjne. Jeśli dołączymy do niego stół do spożywania posiłków, skróci się droga podawania potraw. Wielkość takiego układu jest zależna od funkcji, jaką chcemy nadać zabudowie wyspowej.
Minimalne, zapewniające komfort użytkowania wymiary zabudowy wyspowej to 80×60×85 cm (dł./gł./wys.). Jeśli wyspa będzie mniejsza, straci swój charakter i zacznie przypominać raczej dodatkowy blat roboczy.
Wyspę z prawdziwego zdarzenia można urządzić w kuchni, która ma co najmniej 15 m², a najlepiej 25 m² powierzchni.

Układ w kształcie litery U – choć idealnie spełnia wymagania trójkąta roboczego, nadaje się tylko do większych pomieszczeń. Umożliwia osiągnięcie najkrótszych dróg poruszania się między strefami, podobnie jak kuchnia z wyspą stwarza dobre warunki do pracy we dwoje, a w otwartej kuchni ułatwia także wizualne oddzielenie jej przestrzeni od strefy jadalni czy salonu.

Układ w kształcie litery L – wymaga pomieszczenia o szerokości co najmniej 270 cm. Zabudowa kuchenna w układzie prostopadłym sprzyja ustawianiu w przestrzeni kuchni stolika do spożywania posiłków.

Układ w kształcie litery G – pozwala ulokować na niewielkiej powierzchni długi ciąg kuchenny.
Jego wadą jest duża liczba elementów narożnych, co może utrudniać korzystanie z szafek (ryzyko wzajemnego blokowania się drzwiczek i szuflad) i pociągać za sobą wydatki na kosztowne wyposażenie ich wnętrz (np. obrotowe kosze i półki).
Układ ma wyraźnie zakreślone granice, co bywa korzystne w dużej, otwartej przestrzeni pokoju dziennego. W mniejszych wnętrzach takie zamknięcie może być przyczyną kolizji pomiędzy domownikami korzystającymi z kuchni w tym samym czasie.

Układ jednorzędowy – najczęściej spotykany, ale najmniej korzystny z punktu widzenia zasady trójkąta roboczego.
Minimum wygody gwarantuje zachowanie odpowiedniej kolejności stref kuchennych.

Zestawy mebli kuchennych wykonywane przez firmę STOKAN pozwalają w pełni dostosować kuchnię do własnych potrzeb.
Najważniejszym warunkiem dobrej kuchni jest jej wygoda, a dążenie do jej osiągnięcia sprawia, że trzeba postawić na rozmaitość.
Identyczne szafki i równe blaty odchodzą w przeszłość, ustępując miejsca swobodnym konfiguracjom mebli projektowanych z uwzględnieniem kształtu i wymiaru przedmiotów, które mają się w nich zmieścić.
Wysokość mebli jest dopasowywana do czynności, które będzie się przy nich wykonywać.

Równie duża swoboda panuje w kolorystyce i stylistyce wykończenia kuchni.
Różnokolorowe fronty szafek, otwarte półki, rozmaite materiały (drewno i laminaty przeplatające się ze szkłem, stalą i ceramiką) – to charakterystyczne cechy wystroju współczesnej kuchni.
Od każdego elementu we współczesnej kuchni wymaga się łatwości dostosowania do konkretnych potrzeb – musi być on przede wszystkim elastyczny i uniwersalny.

Zróżnicowanie wysokości blatów roboczych w kuchni (jak również ich szerokości) pozwoli uczynić wygodniejszym miejsce do pracy nad posiłkami.

Blat roboczy można umieścić na czterech różnych wysokościach w zależności od czynności, jakie planujemy przy nim wykonywać. Unikniemy dzięki temu dolegliwego garbienia się przy przygotowywaniu posiłków, a tym samym oszczędzimy wysiłku naszemu kręgosłupowi i nogom, a dodatkowo każdy domownik będzie mógł znaleźć dogodne miejsce pracy dla siebie. Jest to szczególnie istotne w rodzinach, których mieszkańcy znacznie różnią się wzrostem.

Wygodne wysokości blatów w zależności od ich przeznaczenia to:

• „barowa„ – z blatem na wysokości 100-110 cm, przydatny do odkładania trzymanych w rękach przedmiotów, do przeglądania książki kucharskiej czy czasopisma z nowym przepisem, a także do spożywania szybkich posiłków na stojąco;
• „podręczna„ – blat na wysokości 90-100 cm, wygodny do siekania i krojenia warzyw oraz wykonywania wszystkich czynności niewymagających dużego wysiłku przedramion;
• „robocza„ – z blatem na wysokości 80-90 cm. Wysokość ta jest optymalna dla prac kuchennych prowadzonych przy zwiększonym wysiłku przedramion – na przykład podczas mieszania czy ucierania, a także wówczas, gdy chcemy patrzeć na naszą pracę z góry. Gotowanie przy kuchence zawieszonej na takiej wysokości, by bez kłopotów dało się zajrzeć nawet do wysokiego garnka stojącego w głębi, jest znacznie przyjemniejsze, niż gdy trzeba się przy niej wspinać na palce;
• „ekstremalna„ – z blatem na wysokości 70-80 cm. Blat na tej wysokości przydaje się w sytuacjach wymagających dużego wysiłku fizycznego i zaangażowania – oprócz ramion, także pasa barkowego. Przydatny dla osób, które często wyrabiają ciasto rękami, lub je wałkują.

Podsumowywując powyższy tekst, należy zwrócić uwagę, iż egonomia jest sprawą fundamentalną i jej zasad nie można pominąć podczas konstruowania funkcjonalnego zestawu mebli kuchennych.